Chałupa z Karmonek Nowych, początek XIX wieku

Zbudowana została prawdopodobnie pod koniec XVIII wieku. Szerokofrontowa, jednotraktowa, o ścianach w konstrukcji zrębowej. Chałupa do 1850 roku była wiejską karczmą, w której prowadzono wyszynk piwa i wódki. Od II połowy XIX wieku zamieniona została w budynek mieszkalny, a izba karczemna w izbę gościnną. Drugie wejście z podwórza prowadzi do komory, skąd jest dodatkowe wejście do izby.

W dwuizbowym budynku z Karmonek Nowych mieszczą się ekspozycje przedstawiające karczmę i sklep z okresu międzywojennego.

Karczma była ważnym elementem śląskiego krajobrazu, lokowana zazwyczaj w centrum wsi, była miejscem spotkań towarzyskich, zebrań, wesel i pogrzebów. Wspólne świętowanie umacniało więzy grupowe, dawało poczucie przynależności do określonej społeczności i świadczyło o spoistości grupy. W karczmie z Karmonek Nowych znajdują się: masywny bufet, tak zwany szynkwas z urządzeniem do nalewania piwa, stół do gry w bilard i tablica do zapisywania wyników gry, a także unikatowe tablice reklamowe browarów śląskich oraz stoły dla gości pochodzące z dawnej wiejskiej karczmy.

W sklepach wiejskich handlowano bez stałych godzin otwarcia, a to dlatego, że właściciel sklepu był równocześnie właścicielem domu, w którym znajdowała się sala sprzedażna. Sprzedażą towarów zajmowała się najczęściej żona lub córki właściciela. Za ladą, na półkach regałów sklepowych wyłożono szeroki asortyment towarów spożywczych i przemysłowych, a w osobnej szafce aptecznej - lekarstwa i środki chemiczne używane w gospodarstwie domowym. Towary ułożono według zasad opisanych w podręcznikach sprzedaży. Na szczególną uwagę zasługują oryginalne szafki firmowe dr Oetker, Knorr.

Uzupełnieniem ekspozycji są przedstawione w sieni kopie archiwalnych pocztówek wiejskich karczem i sklepów oraz unikatowe etykiety piwne i reklamy towarów sprzedawanych w wiejskim sklepie.