Chałupa z Karmonek Nowych, 1876 rok

Jest przykładem budynku mieszkalno-gospodarczego. Takie łączenie domu z oborą czy stodołą było często spotykane w małych XVIII i XIX-wiecznych gospodarstwach średniozamożnych. Zbudowana w konstrukcji zrębowej w 1876 roku, o czym informuje data budowy wycięta na jednej z belek stropowych w izbie. Chałupa jest podzielona wewnątrz na sień, izbę, komorę i oborę, do której wykonane jest osobne wejście prowadzące z podwórza. W sieni znajduje się komin z komorą do wędzenia. W izbie wymurowany jest piec do pieczenia chleba z otwartym paleniskiem, tak zwany wielouk. W izbie domu jednoizbowego skupiało się całe życie rodziny - tutaj wykonywano wiele czynności związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego, świętowano, jadano posiłki. Istotnym elementem wyposażenia każdej izby był stół, pełniący ważną rolę w życiu rodziny, rolę domowego ołtarza. Dlatego też traktowano stół w odpowiedni sposób – zgodnie z obowiązującymi zwyczajami nie wolno było na nim przysiadać, leżeć, ani nawet położyć czapki. W niewielkiej sieni przechowywano drobne sprzęty i narzędzia, używane w gospodarstwie domowym - żarna do mielenia mąki, miarki czy skórzane wiadro przeciwpożarowe.

W osobnym pomieszczeniu znajduje się warsztat rzemieślniczy. Przedstawiono w nim urządzenia i narzędzia związane z wykonywaniem zawodu kołodzieja - rzemieślnika wytwarzającego wozy gospodarcze i bryczki. Znajduje się tu drewniana tokarka do toczenia piast, czyli osi kół, tak zwana kobylica - służąca do przytrzymania materiału w czasie jego obróbki, a także różnego rodzaju siekiery, młotki, ciosła, piły, dłuta i świdry stolarskie.